Máy sấy nấm linh chi quy mô công nghiệp được lắp đặt tại huyện Củ Chi, TP.HCM (ảnh: M. Tuân).
Đó là những thành quả được ghi nhận của nhóm nghiên cứu thuộc công ty cổ phần công nghệ năng lượng bền vững Việt Nam (Setech). Cùng với 13 dự án khác, dự án này cũng đồng thời được Sở KH&CN TP.HCM hỗ trợ trong giai đoạn 2016 – 2020.
KS. Nguyễn Mạnh Tuân – Tổng giám đốc Setech, cho biết: hiện nay, phần lớn các loại nông sản được phơi sấy, bảo quản theo các phương pháp truyền thống như phơi nắng ngoài sân, lòng lề đường. Phương pháp này tuy đơn giản, ít tốn kém nhưng bị động vào thời tiết, thời gian phơi sấy kéo dài nếu trời mưa hoặc ít nắng. Vì vậy, nông sản thường bị biến màu, giảm mùi hương tự nhiên, giảm hàm lượng chất dinh dưỡng trong sản phẩm. Đồng thời, sản phẩm cũng sẽ không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm do các tác động của mưa, gió, bụi, côn trùng...
Mặc dù hiện nay đã có nhiều phương pháp sấy mới, sử dụng các nhiên liệu như than, trấu, điện năng … nhưng các phương pháp này thường gây ảnh hưởng môi trường và chi phí khá cao, những hộ dân nhỏ lẻ khó tiếp cận được.
Từ những trăn trở trên, nhóm nghiên cứu của Setech đã nghiên cứu, chế tạo thiết bị sấy thực phẩm ứng dụng công nghệ năng lượng mặt trời. Theo đó, thiết bị gồm 4 bộ phận: buồng sấy; bộ phận thông gió và tải ẩm; bộ phận cấp liệu và lấy sản phẩm; bộ phận cấp nhiệt.
Nhà sấy được đặt ngoài trời, lấy năng lượng từ mặt trời, quạt ly tâm hoạt động liên tục để thổi khí nóng. Quạt hút cũng hoạt động liên tục để lưu chuyển không khí bên trong nhà sấy lấy ẩm ra ngoài. Quạt thổi khí nóng và quạt hút khí ẩm được điều khiển bằng biến tần dựa theo tín hiệu độ ẩm.
Nhiệt độ bên trong buồng sấy có thể điều khiển bằng tay, kết hợp điều khiển lưu lượng gió bằng việc thay đổi góc mở của van điều tiết. Tùy theo từng loại vật liệu sấy khác nhau mà người vận hành sẽ thay đổi góc mở để có thể điều khiển được nhiệt độ và độ ẩm trong buồng sấy. Dòng không khí sấy đối lưu tiếp xúc với cả mặt trên và dưới của sản phẩm nên sản phẩm sấy có độ khô đồng đều. Nhà sấy có thiết bị hỗ trợ nhiệt khi trời không có nắng hoặc trời mưa. Khi nhiệt độ trong buồng sấy không đủ thì thiết bị hỗ trợ nhiệt tự động bật lên cung cấp nhiệt cho quá trình sấy.
Thiết bị này có thể được sử dụng để sấy cho hầu hết các loại nông, thủy hải sản như chùm ngây, nấm linh chi, tiêu, điều, mít, cà chua, khoai lang, nhãn, cá, tôm, mực... Quá trình sấy giúp giảm phát thải khí CO2, tiết kiệm ít nhất 50% năng lượng và rút ngắn 30% thời gian sấy. Bên cạnh đó, máy được sử dụng đơn giản, tự động hóa, có thể giám sát và điều khiển từ xa. Vì vậy, người dân có thể chủ động được thời gian bảo quản nông sản và an toàn vệ sinh thực phẩm.
Hiện nay, máy đã được lắp đặt cho một số hộ ở TP.HCM, Vĩnh Long, An Giang với công suất 30 - 50kg/mẻ. Ở quy mô sản xuất công nghiệp, nhóm đã lắp đặt được 3 nhà sấy có công suất 300 - 500kg/mẻ ở quận 9 và Củ Chi (TP.HCM). Máy ở hộ quy mô nhỏ, giá thành từ 60 – 70 triệu/máy, quy mô công nghiệp khoảng 160 triệu đồng/máy, dự kiến sau một năm đầu tư có thể thu hồi vốn.