Nhà máy nhiệt điện Uông Bí là nhà máy sử dụng lò đốt than phun đầu tiên. Sự kiện này là kết quả của quá trình xây dựng nhà máy đợt 1 (tổng công suất 24MW, khởi công từ ngày 19/5/1961) và sau này, nhà máy còn được trải qua nhiều đợt mở rộng, nâng công suất.
Với sự giúp đỡ của Liên Xô (nay là Liên Bang Nga), ngay từ thập niên 60 của thế kỷ XX, Việt Nam đã có nhà máy nhiệt điện quy mô tầm cỡ bậc nhất trong khu vực ở thời điểm đó.
Nhà máy này cũng là một “địa chỉ đỏ”, là một trong những "chiếc nôi" đầu tiên đào tạo nguồn nhân lực cho các nhà máy nhiệt điện ở miền Bắc. Đặc biệt, trong giai đoạn miền Bắc trải qua 2 cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, nhà máy luôn là mục tiêu của hàng loạt trận đánh bom ác liệt. Trong bom đạn hiểm nguy, công nhân nhà máy vẫn kiên cường bám trụ, vừa sản xuất vừa chiến đấu với tinh thần “Tổ quốc cần điện như cơ thể cần máu”
Tôn vinh sự hy sinh, chiến đấu và lao động dũng cảm của cán bộ, công nhân Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí, Nhà nước đã phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ chống Mỹ (trao tặng năm 1973) và Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (trao tặng năm 1998) cho Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí.
Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí hiện nay đã phát triển thành cụm các tổ máy có tổng công suất 630MW, do Công ty Nhiệt điện Uông Bí (trực thuộc Tổng công ty Phát điện 1) quản lý vận hành.